ਨਵੀਂ ਦਿੱਲ਼ੀ, 18 ਅਪ੍ਰੈਲ 2024 (ਦੀ ਪੰਜਾਬ ਵਾਇਰ)। ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੇ ਪਿਤਾਮਾ ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਡਾ. ਭੀਮ ਰਾਓ ਅੰਬੇਡਕਰ ਦੀ 132ਵੀਂ ਜਯੰਤੀ 14 ਅਪ੍ਰੈਲ 2023 ਨੂੰ ਮਨਾਈ ਗਈ, ਖੁੱਦ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ, ਡਿਪਟੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਆਫਿਸ ਤੱਕ ਅੰਬੇਡਕਰ ਦੀਆਂ ਫੋਟੋ ਅੱਗੇ ਮੱਥੇ ਟੱਕੇ ਗਏ। ਅੱਜ ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਵੀ ਲਗਾਤਾਰ ਇਹ ਗੱਲ ਕਹੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਸੰਵਿਧਾਨ ਖਤਰੇ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਸੰਵਿਧਾਨ ਬਚਾਉਣ ਦੀ ਗੱਲ਼ ਕਹੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।
ਕੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਪਹਿਲ੍ਹਾ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਅੰਬੇਡਕਰ ਵੀ ਆ ਜਾਣ ਤਾਂ ਸੰਵਿਧਾਨ ਨਹੀਂ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਸਕਦੇ। ਪਰ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਗਯਾ ਜਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਸੀ ਕਿ ਸਵਿਧਾਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਹਾਨ ਬਣਿਆ ਹੈ ਇਸ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ 80-90 ਪ੍ਰਤਿਸ਼ਤ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਸਨਾਤਨੀ ਸਨ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਧਿਆ ਸੰਵਿਧਾਨ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਸਾਥ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਪਰ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੇ ਨਿਰਮਾਤਾ ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਅੰਬੇਡਕਰ ਦੇ ਕੀ ਵਿਚਾਰ ਸਨ ਕੀ ਕਾਰਨ ਸੀ ਉਹਨ੍ਹਾਂ ਧਰਮ ਬਦਲ ਲਿਆ। ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਅਗਰ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਆਉ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ।
ਡਾ ਅੰਬੇਡਕਰ ਨੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਕਮਜ਼ੋਰ, ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਸਸ਼ਕਤੀਕਰਨ ਲਈ ਲੰਮੀ ਲੜਾਈ ਲੜੀ ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਸਾਰਾ ਜੀਵਨ ਹੇਠਲੇ ਵਰਗ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਦਿਵਾਉਣ ਲਈ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਨੀਵੀਂ ਜਾਤ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਭੀਮ ਰਾਓ ਅੰਬੇਡਕਰ ਨੂੰ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਵਿਤਕਰੇ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਉਹ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚੋਂ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਇੱਕ ਸਮਾਂ ਅਜਿਹਾ ਵੀ ਆਇਆ ਜਦੋਂ ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਭੀਮ ਰਾਓ ਅੰਬੇਡਕਰ ਨੇ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਛੱਡ ਕੇ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਅਪਣਾਇਆ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਜਿਹਾ ਕਿਉਂ ਕੀਤਾ? ਇਸ ਪਿੱਛੇ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਹੈ। ਆਓ ਅਸੀ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ।
ਅੰਬੇਡਕਰ, ਜਿਸ ਨੇ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਦੀ ਮਾਰ ਝੱਲੀ ਸੀ, ਨੇ 13 ਅਕਤੂਬਰ 1935 ਨੂੰ ਇੱਕ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸਨੇ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਛੱਡਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਅੰਬੇਡਕਰ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਮੈਨੂੰ ਉਹ ਧਰਮ ਪਸੰਦ ਹੈ ਜੋ ਆਜ਼ਾਦੀ, ਸਮਾਨਤਾ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਤਿੰਨ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਰਹਿਮ, ਸਮਾਨਤਾ ਅਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਹਨ। ਧਰਮ ਮਨੁੱਖ ਲਈ ਹੈ ਨਾ ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਧਰਮ ਲਈ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਅਨੁਸਾਰ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਕਾਰਨ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਸੀ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ 14 ਅਕਤੂਬਰ 1956 ਨੂੰ ਡਾ: ਭੀਮ ਰਾਓ ਅੰਬੇਡਕਰ ਨੇ ਆਪਣੇ 3.65 ਲੱਖ ਸਮਰਥਕਾਂ ਸਮੇਤ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਛੱਡ ਕੇ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਅਪਣਾ ਲਿਆ।
ਅੰਬੇਡਕਰ ਨੇ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਸਮਾਜ ਨਾਲ ਕਾਨੂੰਨੀ ਲੜਾਈ ਵੀ ਲੜੀ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਅਸਫਲ ਹੋ ਗਈਆਂ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਕਿ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਅਤੇ ਛੂਤ-ਛਾਤ ਦੀਆਂ ਬੁਰਾਈਆਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਆਪਣੇ ਭਾਸ਼ਣ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਇੱਕ ਸਨਮਾਨਜਨਕ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਬਰਾਬਰੀ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਦਦ ਕਰਨੀ ਪਵੇਗੀ, ਇਸ ਲਈ ਧਰਮ ਪਰਿਵਰਤਨ ਹੀ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਰਸਤਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਸਨ “ਮੈਂ ਹਿੰਦੂ ਵਜੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਹਾਂ, ਪਰ ਮੈਂ ਹਿੰਦੂ ਵਜੋਂ ਨਹੀਂ ਮਰਾਂਗਾ, ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਇਹ ਮੇਰੇ ਵੱਸ ਵਿੱਚ ਹੈ।”
ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਅਪਣਾਉਣ ਪਿੱਛੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕੀਤਾ ਕਿ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਬੁੱਧੀ, ਦਇਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬਰਾਬਰੀ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਦੀ ਬਦੌਲਤ ਹੀ ਮਨੁੱਖ ਚੰਗਾ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨਜਨਕ ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਪ੍ਰਗਿਆ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਅੰਧਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਅਲੌਕਿਕ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਸਮਝਦਾਰੀ।
ਕਰੁਣਾ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਪਿਆਰ, ਦੁੱਖਾਂ ਅਤੇ ਦੁਖੀਆਂ ਲਈ ਹਮਦਰਦੀ।
ਬਰਾਬਰੀ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਧਰਮ, ਜਾਤ-ਪਾਤ, ਲਿੰਗ, ਊਚ-ਨੀਚ ਦੀ ਸੋਚ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿ ਕੇ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਬਰਾਬਰੀ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਰੱਖਣ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ।
