ਮਾਰੀਆ ਨੇ ਲਗਾਈ ਸੀ ਗੁਹਾਰ: “ਮੈਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨਹੀਂ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ। ਮੈਂ ਗਰਭਵਤੀ ਹਾਂ, ਮੇਰਾ ਸਹੁਰਾ ਇੱਥੇ ਹੀ ਹੈ। ਮੈਨੂੰ ਇੱਥੇ ਹੀ ਰਹਿਣ ਦਿਓ” ਹੁਣ ਹੋਈ ਗਾਇਬ।
ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ, 28 ਅਪ੍ਰੈਲ 2025 (ਮੰਨਣ ਸੈਣੀ)। ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਦੇ ਕਸਬੇ ਕਾਹਨੂੰਵਾਨ ਦੇ ਪਿੰਡ ਸਠਿਆਲੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਕਹਾਣੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਹੈ, ਜੋ ਦਿਲ ਨੂੰ ਛੂਹ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਝੰਜੋੜਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਹੈ ਮਾਰੀਆ ਦੀ। ਇੱਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਔਰਤ, ਜਿਸ ਨੇ ਪਿਆਰ ਵਿੱਚ ਸਰਹੱਦਾਂ ਪਾਰ ਕਰਕੇ ਭਾਰਤ ਆਈ, ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਛੇ ਤੋਂ ਸੱਤ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੀ ਗਰਭਵਤੀ ਹੋਈ, ਪਰ ਅਜੇ ਉਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲੀ। ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਵੀਜ਼ਾ ਰੱਦ ਕਰਨ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਜਾਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਉਹ ਆਪਣੇ ਸਹੁਰੇ ਅਤੇ ਪਤੀ ਨੂੰ ਛੱਡਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਅਚਾਨਕ ਹੁਣ ਉਹ ਲਾਪਤਾ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਪਰਿਵਾਰ ਵਾਲੇ ਉਸ ਨੂੰ ਲੱਭ ਰਹੇ ਹਨ, ਪੁਲਿਸ ਲੱਭ ਰਹੀ ਹੈ, ਪਰ ਉਸ ਦਾ ਕੋਈ ਸੁਰਾਗ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ। ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੋਵੇ ਕਿ ਉਸ ਦਾ ਬੱਚਾ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੀ ਜਨਮ ਲਵੇ ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਦਾ ਨਾਗਰਿਕ ਬਣੇ।
ਫੇਸਬੁੱਕ ਤੋਂ ਸਹੁਰੇ ਤੱਕ ਦਾ ਮਾਰੀਆ ਦਾ ਸਫਰ
ਮਾਰੀਆ ਬੀਬੀ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਗੁਜਰਾਂਵਾਲਾ ਦੀ ਵਸਨੀਕ, ਛੇ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਫੇਸਬੁੱਕ ‘ਤੇ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਦੇ ਸੋਨੂੰ ਮਸੀਹ ਨਾਲ ਮਿਲੀ। ਚੈਟ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਦੋਸਤੀ ਪਿਆਰ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਗਈ, ਅਤੇ ਦੋਵਾਂ ਨੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਇਕੱਠੇ ਬਤੀਤ ਕਰਨ ਦਾ ਸੁਪਨਾ ਦੇਖਿਆ। ਪਰ ਸੁਪਨਿਆਂ ਦਾ ਰਾਹ ਕਿੱਥੇ ਆਸਾਨ? ਮਾਰੀਆ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਆਉਣ ਲਈ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਤੱਕ ਵੀਜ਼ਾ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰਨੀ ਪਈ। ਆਖਰਕਾਰ, ਜੁਲਾਈ 2024 ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਟੂਰਿਸਟ ਵੀਜ਼ਾ ਮਿਲਿਆ। 4 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਉਹ ਭਾਰਤ ਪਹੁੰਚੀ ਅਤੇ 8 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਸੋਨੂੰ ਨਾਲ ਸੱਤ ਫੇਰੇ ਲੈ ਕੇ ਨਵਾਂ ਘਰ ਵਸਾਇਆ। ਟੂਰਿਸਟ ਵੀਜ਼ਾ ਖਤਮ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਲੌਂਗ ਟਰਮ ਵੀਜ਼ਾ ਲਈ ਅਰਜ਼ੀ ਦਿੱਤੀ। ਪਰ ਇਹ ਅਰਜ਼ੀ ਅਜੇ ਵੀ ਅਟਕੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਨਾ ਸਵੀਕਾਰ ਹੋਈ, ਨਾ ਰੱਦ। ਫਿਰ, ਇੱਕ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲੇ ਨੇ ਸਭ ਕੁਝ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ।
ਪਹਿਲਗਾਮ ਹਮਲਾ: ਵੀਜ਼ਾ ਰੱਦ, ਸੁਪਨੇ ਅਧੂਰੇ
22 ਅਪ੍ਰੈਲ 2025 ਨੂੰ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਪਹਿਲਗਾਮ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਖਤ ਕਦਮ ਚੁੱਕਿਆ। ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਵੀਜ਼ੇ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 27 ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੱਕ ਦੇਸ਼ ਛੱਡਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਮਿਲਿਆ, ਸਿਵਾਏ ਮੈਡੀਕਲ ਵੀਜ਼ਾ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 29 ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੱਕ ਦੀ ਮੋਹਲਤ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਮਾਰੀਆ ਨੂੰ ਵੀ ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ: “ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਾਪਸ ਜਾਓ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਹੋਵੇਗੀ।” ਮਾਰੀਆ ਨੇ ਟੁੱਟੇ ਦਿਲ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਗੁਹਾਰ ਲਗਾਈ ਸੀ: “ਮੈਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨਹੀਂ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ। ਮੈਂ ਗਰਭਵਤੀ ਹਾਂ, ਮੇਰਾ ਸਹੁਰਾ ਇੱਥੇ ਹੈ। ਮੈਨੂੰ ਇੱਥੇ ਰਹਿਣ ਦਿਓ।”
ਇਸ ਦੌਰਾਨ, 26 ਅਪ੍ਰੈਲ 2025 ਦੀ ਰਾਤ, ਮਾਰੀਆ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਦੇ ਸਠਿਆਲੀ ਸਰਕਾਰੀ ਹਸਪਤਾਲ ਪਹੁੰਚੀ। ਉਸ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ ਘਰ ਵਿੱਚ ਫਰਸ਼ ‘ਤੇ ਡਿੱਗ ਗਈ ਸੀ। ਡਾਕਟਰਾਂ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ, ਇਲਾਜ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਭਰਤੀ ਕੀਤਾ। ਪਰ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਾਰੀਆ ਗਾਇਬ ਹੋ ਗਈ। ਨਾ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਪਤਾ, ਨਾ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ। ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਰੂਰਲ ਦੇ ਡੀਐਸਪੀ ਕੁਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਾਪਸ ਜਾਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਪਰ ਉਹ ਗਈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ, ਸਾਨੂੰ ਨਹੀਂ ਪਤਾ। ਐਸਐਸਪੀ ਅਦਿੱਤਿਆ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਭਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜਲਦੀ ਹੀ ਪਤਾ ਲੱਗ ਜਾਵੇਗਾ। ਫਿਲਹਾਲ ਖ਼ਬਰ ਲਿਖੇ ਜਾਣ ਤੱਕ ਉਸ ਦਾ ਕੋਈ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਧਰ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਦੇ ਡਿਪਟੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਦਲਵਿੰਦਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਐਸੇ ਜੋੜੇ ਸੰਬੰਧੀ ਮਨੁੱਖਤਾਵਾਦੀ ਆਧਾਰ ਤੇ ਕੋਈ ਰਿਆਯਤ ਸੰਬੰਧੀ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਇਸ ਸੰਬੰਧੀ ਕੋਈ ਅਰਜ਼ੀ ਨਹੀਂ ਆਈ।
ਬੱਚੇ ਦੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ: ਭਾਰਤੀ ਦਿਲ, ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਕਾਗਜ਼?
ਇੱਥੇ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਮਾਰੀਆ ਛੇ ਤੋਂ ਸੱਤ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੀ ਗਰਭਵਤੀ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਬੱਚਾ ਜਲਦੀ ਹੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਆਵੇਗਾ। ਪਰ ਜੇ ਮਾਰੀਆ ਹੁਣ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਾਪਸ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਬੱਚੇ ਦੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਦਾ ਸਵਾਲ ਪੇਚੀਦਾ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਕਾਨੂੰਨ ਮੁਤਾਬਕ, ਜੇ ਬੱਚਾ ਉੱਥੇ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਮਿਲ ਜਾਵੇਗੀ। ਜੇ ਬੱਚਾ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਮਿਲੇਗੀ। ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਲਈ ਲਾਪਤਾ ਹੋ ਗਈ ਹੋਵੇ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਮਾਰੀਆ ਲਈ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਦੀ ਰਾਹ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰਹੇਗੀ। ਪਰ ਇਹ ਵੀ ਸੰਭਵ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਉਹ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦੀ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਕਾਦੀਆਂ ਦੇ ਸਮਾਜ ਸੇਵੀ ਮਕਬੂਲ ਚੌਧਰੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਔਰਤ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਨੇ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਮਾਰੀਆ ਅਤੇ ਸੋਨੂੰ ਵਰਗੇ ਜੋੜੇ ਸਿਰਫ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਤੋੜਨਾ ਨਹੀਂ, ਜੋੜਨਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖੀ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਫੈਸਲਾ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ।
ਮਾਰੀਆ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਜੋੜੇ ਦੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਸਰਹੱਦਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਆਪਣੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਨੂੰ ਜੀਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਕੀ ਨਿਯਮ ਅਤੇ ਨੀਤੀਆਂ ਪਿਆਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਤਾਕਤਵਰ ਸਾਬਤ ਹੋਣਗੀਆਂ?
ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਇੱਕ ਮੌਕਾ
ਮਾਰੀਆ ਵਰਗੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖਤਾ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦੇ ਕੇ ਨਵੀਂ ਮਿਸਾਲ ਕਾਇਮ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਹੈ। ਪਰ ਉਦੋਂ ਤੱਕ, ਮਾਰੀਆ ਦਾ ਗਾਇਬ ਹੋਣਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਬੱਚੇ ਦਾ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤ ਭਵਿੱਖ ਹਰ ਉਸ ਇਨਸਾਨ ਨੂੰ ਝੰਜੋੜ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜੋ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਤਾਕਤ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।
