ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ 28 ਜੁਲਾਈ 2023 (ਦੀ ਪੰਜਾਬ ਵਾਇਰ)। 2011 ਤੋਂ 2022 ਦਰਮਿਆਨ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਦੇ ਖੇਤਰੀ ਪਾਸਪੋਰਟ ਦਫ਼ਤਰਾਂ (ਆਰਪੀਓਜ਼) ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 70,000 ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਾਸਪੋਰਟ ਸਰੇਂਡਰ (ਸਪੁਰਦ) ਕੀਤੇ ਹਨ। ਅੱਠ ਰਾਜਾਂ-ਗੋਆ, ਪੰਜਾਬ, ਗੁਜਰਾਤ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਕੇਰਲ, ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ, ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਸਮਰਪਣ ਕੀਤੇ ਗਏ 90 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ।
ਦਿ ਇੰਡੀਅਨ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਦੁਆਰਾ ਦਾਇਰ ਸੂਚਨਾ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ (ਆਰਟੀਆਈ) ਅਰਜ਼ੀ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੁਆਰਾ ਸਾਂਝੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਅੰਕੜਿਆਂ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ 69,303 ਪਾਸਪੋਰਟ ਸਪੁਰਦ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 40.45 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਗੋਆ ਵਿੱਚ ਖੇਤਰੀ ਪਾਸਪੋਰਟ ਦਫ਼ਤਰ (ਆਰਪੀਓ) ਵਿੱਚ ਸਮਰਪਣ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, 2011 ਤੋਂ ਹੁਣ ਤੱਕ ਆਰਪੀਓ ‘ਤੇ ਸਮਰਪਣ ਕੀਤੇ ਗਏ 69,303 ਪਾਸਪੋਰਟ ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਸਮਰਪਣ ਕੀਤੀ ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਦਾ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਹਨ।
ਵਿਦੇਸ਼ ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ ਵੀ. ਮੁਰਲੀਧਰਨ ਵੱਲੋਂ ਇਸ ਸਾਲ 24 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਸਾਂਝੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ, 2011 ਤੋਂ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ 31 ਅਕਤੂਬਰ ਤੱਕ, 16.21 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਆਰ.ਟੀ.ਆਈ ਐਕਟ ਦੇ ਤਹਿਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਿਰਫ ਆਰਪੀਓਜ਼ ‘ਤੇ ਸਮਰਪਣ ਕੀਤੇ ਪਾਸਪੋਰਟਾਂ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦੀ ਹੈ ਨਾ ਕਿ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਦੂਤਾਵਾਸਾਂ ਅਤੇ ਹਾਈ ਕਮਿਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮਰਪਣ ਕੀਤੇ ਪਾਸਪੋਰਟਾਂ ਨੂੰ।
ਇੰਡੀਅਨ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਹੈ ਕਿ ਆਰਟੀਆਈ ਤਹਿਤ ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਕੇਂਦਰੀ ਸੂਚਨਾ ਕਮਿਸ਼ਨ ਵੱਲੋਂ ਦੂਜੀ ਅਪੀਲ ‘ਤੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹੁਕਮ ‘ਤੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਐਕਟ, 1955 ਦੇ ਤਹਿਤ ਭਾਰਤੀ ਮੂਲ ਦੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਦੋਹਰੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਕੋਲ ਭਾਰਤੀ ਪਾਸਪੋਰਟ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਪਾਸਪੋਰਟ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਆਪਣਾ ਭਾਰਤੀ ਪਾਸਪੋਰਟ ਸੌਂਪਣਾ ਹੋਵੇਗਾ।
ਸਮਰਪਣ ਕੀਤੇ ਗਏ 69,303 ਪਾਸਪੋਰਟਾਂ ਵਿੱਚੋਂ, ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ 28,031 ਭਾਵ 40.45 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਪਾਸਪੋਰਟ ਗੋਆ ਵਿੱਚ ਸਮਰਪਣ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੰਜਾਬ (ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਸਮੇਤ) ਦਾ ਨੰਬਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਜਲੰਧਰ ਅਤੇ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਆਰਪੀਓਜ਼ ‘ਤੇ 9,557 ਪਾਸਪੋਰਟ (13.79 ਫੀਸਦੀ) ਸਪੁਰਦ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਸ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਗੁਜਰਾਤ ਤੀਜੇ ਨੰਬਰ ‘ਤੇ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ 2011 ਤੋਂ 2022 ਦਰਮਿਆਨ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਅਤੇ ਸੂਰਤ ਦੇ ਆਰਪੀਓਜ਼ ‘ਤੇ 8,918 ਪਾਸਪੋਰਟ (12.87 ਫੀਸਦੀ) ਸਪੁਰਦ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ, ਨਾਗਪੁਰ, ਪੁਣੇ ਅਤੇ ਮੁੰਬਈ/ਠਾਣੇ ਵਿੱਚ ਆਰਪੀਓਜ਼ ਵਿੱਚ 6,545 ਪਾਸਪੋਰਟ (9.44 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ) ਸਪੁਰਦ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਦੱਖਣ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜ ਕੇਰਲ (3,650 ਸਮਰਪਣ ਕੀਤੇ ਪਾਸਪੋਰਟ, 5.27 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ) ਅਤੇ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ (2,946 ਸਮਰਪਣ ਕੀਤੇ ਪਾਸਪੋਰਟ, 4.25 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ) ਰਾਜਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਾਸਪੋਰਟ ਸਪੁਰਦ ਕੀਤੇ ਹਨ।
ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਤੋਂ ਪਤਾ ਚੱਲਦਾ ਹੈ ਕਿ 2011 ਤੋਂ, ਔਸਤਨ, ਹਰ ਮਹੀਨੇ 11,422 ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਭਾਰਤ ਭਰ ਦੇ ਆਰਪੀਓਜ਼ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਔਸਤਨ 482 ਭਾਰਤੀ ਪਾਸਪੋਰਟ ਸਮਰਪਣ ਕੀਤੇ ਗਏ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਰਪੀਓਜ਼ ‘ਤੇ ਸਮਰਪਣ ਕੀਤੇ ਪਾਸਪੋਰਟਾਂ ਦਾ ਸਾਲ-ਵਾਰ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ 2011 ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ 239 ਪਾਸਪੋਰਟ ਹੀ ਸਮਰਪਣ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ, ਪਰ ਅਗਲੇ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਗਿਣਤੀ ਵਧ ਗਈ ਹੈ। 2012 ਵਿੱਚ 11,492 ਅਤੇ 2013 ਵਿੱਚ 23,511 ਪਾਸਪੋਰਟ ਸਪੁਰਦ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ।
ਅਗਲੇ 9 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਗਿਣਤੀ ਦੋ ਤੋਂ ਚਾਰ ਹਜ਼ਾਰ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਰਹੀ। 2012 ਅਤੇ 2013 ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ, ਗੋਆ ਲਗਾਤਾਰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਾਸਪੋਰਟ ਸਪੁਰਦ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਰਾਜਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। 2012 ਅਤੇ 2013 ਵਿੱਚ ਇਹ ਗਿਣਤੀ ਗੁਜਰਾਤ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੀ। 2014 ਵਿੱਚ, ਗੋਆ ਦੇ ਆਰਪੀਓ ਵਿੱਚ ਸਮਰਪਣ ਕੀਤੇ ਗਏ ਪਾਸਪੋਰਟ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਸਮਰਪਣ ਕੀਤੇ ਗਏ ਕੁੱਲ ਪਾਸਪੋਰਟਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 90 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਨ।
